Artikel

Als financieel adviseur speel je een belangrijke rol bij het begeleiden van klanten die te maken krijgen met een scheiding. Scheiden heeft namelijk niet alleen emotionele gevolgen, maar brengt ook belangrijke financiële vraagstukken met zich mee. Aan (de waarde van) een levensverzekering wordt vaak in eerste instantie niet gedacht.

In de wet is geregeld hoe pensioenrechten voor gehuwden en mensen met een geregistreerd partnerschap bij een scheiding verdeeld moeten worden. Dit geldt niet voor levensverzekeringen. De verdeling van levensverzekeringen is afhankelijk van de afspraken die partners maken bij het aangaan van het huwelijk of geregistreerd partnerschap en van de bij de scheiding gemaakte afspraken.

In de huwelijkse voorwaarden of de voorwaarden van het geregistreerd partnerschap kunnen afspraken staan over de verdeling van levensverzekeringen bij scheiding of dat deze (bestaande en/of nieuw te sluiten) levensverzekeringen altijd eigendom blijven van degene op wiens naam deze staan.

Toch zal een verzekeraar deze afspraken niet zomaar volgen. In de periode voorafgaand aan de scheiding kunnen nieuwe afspraken zijn gemaakt of kunnen afspraken geheel zijn komen te vervallen. Een verzekeraar kan dit niet weten of nagaan. Ook kunnen bij de scheiding zelf afwijkende afspraken worden gemaakt.

Verzekeraars vragen daarom altijd om een scheidingsconvenant waarin de afspraken staan die bij de scheiding zijn gemaakt. Is er geen scheidingsconvenant, dan vragen verzekeraars beide partners om te tekenen voor het verdelen of juist niet verdelen van de levensverzekeringen. Oók als het gaat om de uitvoering van de afspraken in de huwelijkse voorwaarden of voorwaarden van het geregistreerd partnerschap.

Hadden de ex-partners een samenlevingscontract waarin afspraken staan over de verdeling van de levensverzekeringen? Ook dan vragen verzekeraars om een officieel document waarin de afspraken over de levensverzekeringen staan, die bij het eindigen van het samenlevingscontract zijn gemaakt. Is er geen officieel document waarin deze afspraken staan, dan vragen verzekeraars beide partners om te tekenen voor het al dan niet verdelen van de levensverzekeringen.

Levensverzekeringen na scheiden: wat wettelijk mogelijk is, kan in de praktijk niet altijd worden uitgevoerd
Hoewel de wet diverse mogelijkheden noemt voor het verdelen van levensverzekeringen, zijn deze in de praktijk niet altijd uitvoerbaar. Dit hangt onder andere af van de soort producten, de geldende polisvoorwaarden en de algemene voorwaarden en het beleid van verzekeraars. Klanten moeten daarom bij scheiding altijd voorafgaand aan het maken van afspraken bij de verzekeraar(s) informeren welke mogelijkheden er zijn voor de levensverzekeringen.

De wet noemt de volgende mogelijkheden voor levensverzekeringen bij scheiding:

• De verzekering blijft buiten de verdeling en blijft eigendom van de verzekeringnemer;
  
  
• De verzekering loopt onveranderd door, blijft eigendom van de verzekeringnemer en de waarde wordt verrekend. De te verrekenen waarde kan worden opgevraagd bij de verzekeraar;
  
  
• De verzekering wordt overgedragen aan de ex-partner. De ex-partner wordt dan de nieuwe verzekeringnemer op de verzekering. Dit noemen we ‘overdracht deelnemerschap'. Ook hierbij kan sprake zijn van gehele of gedeeltelijke verrekening van de waarde;
  
  
• De verzekering wordt voortijdig beëindigd. Dit noemen we ‘afkoop'. De afkoopwaarde wordt vervolgens in één keer uitgekeerd. De afkoopwaarde wordt uitgekeerd aan één of beide ex-partners afhankelijk van wat is afgesproken bij de scheiding. Afkoop is niet bij ieder product en niet bij iedere verzekeraar mogelijk. Ook kan afkoop fiscale gevolgen hebben. Zo kan afkoop van een lijfrenteverzekering leiden tot extra belasting inhouding van 20% naast de normale belastinginhouding. Dit noemen we revisierente. Het is aan te raden dat men bij scheiding zich hierover goed laat informeren voordatmen deze afspraken maakt;
  
  
• De verzekering splitsen en verdelen over beide ex-partners. Dit houdt in dat de afkoopwaarde van de verzekering wordt verdeeld over twee nieuwe verzekeringen. Dit gebeurt fiscaal geruisloos, wat betekent dat dit hieraan geen fiscale sancties zitten;
  
  
• In dit geval is het belangrijk te weten dat een verzekeringnemer de begunstiging altijd weer kan aanpassen. Om te zorgen dat de verzekeringnemer dit niet kan doen, is het aan te raden om de begunstiging te ‘aanvaarden'. Door aanvaarding kan de verzekeringnemer de begunstiging alleen nog wijzigen als de begunstigde daarmee instemt. Vraag de verzekeraar(s) naar de mogelijkheden.

Afhankelijkheid van ex-partner
Bij het overdragen van de verzekering aan de ex-partner of het wijzigen van de begunstiging ten behoeve van de ex-partner, kan onderlinge (financiële) afhankelijkheid ontstaan. Het aan te raden om dit van tevoren goed te bespreken en te bepalen of dit wenselijk is. Als de ex-partners dit niet willen, kunnen zij een andere wijze van verdeling afspreken.

Afwijken van convenant
Het is mogelijk om af te wijken van de afspraken in het scheidingsconvenant. In dat geval vragen verzekeraars beide ex-partners om hiervoor te tekenen.

Meldplicht
Na scheiding moeten beide partijen zelf tijdig actief melding doen bij de verzekeraar(s) over de afspraken met betrekking tot de verdeling. Doen partijen dit niet of veel later, dan kunnen de afspraken niet zomaar met terugwerkende kracht verwerkt worden. Dit kan resulteren in een vordering naar elkaar buiten de verzekeraar(s) om.

Adviseren over de juiste oplossing
De verdeling van levensverzekeringen bij een scheiding is complex en vraagt om specialistische kennis. Als financieel adviseur help je je klanten bij het vinden van de beste oplossing. Dit doe je in samenwerking met de betrokken verzekeraar(s), die inzicht biedt in de polisvoorwaarden, en professionals zoals een echtscheidingsadvocaat, mediator of notaris, die de juridische aspecten waarborgen.